Öğretmen Arkadaşlarım
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı töreni için öğrencilerime Selim Sırrı Tarcan’ın “Sarı Zeybek” şarkısını öğretiyorum. Bu şarkı halk müziği özellikleri taşıyan bir bestedir.
Halil Bedii Yönetken okul şarkısı bestelemek isteyenlere Sarı Zeybek’i ve Samim Bilgen’in “Ilgaz” şarkısını örnek vermekte, çocuk müziği bestecilerine bu yolu önermektedir. 9 vuruşlu “Küçük Ayşe” şarkısı bir diğer örnek. (Ahmet Say, Müzik Öğretimi, s.38) Bu türden bir örneği de Salih Aydoğan’ın “Oynaya Oynaya Gelin Çocuklar” şarkısında görmekteyiz.
Sarı Zeybek şarkısı 9/8 lik Teke zotlatması tarzındadır. Buradan hareketle şarkıyı teke oyunlarının basitleştirilmiş oyun figürüyle veriyorum; kollarını sağdan çevirip soldan beline sarıyor, diğer ölçüde soldan çevirip sağdan beline doluyor. Ayaklar bu sırada dört vuruşta sağa dört vuruşta sola dönüyor. Çocuk bir ölçüyü bedeninde hissetmiş oluyor. Bir grup da tefle eşlik ettiğinde zevkli hale geliyor.
Her sınıfımda bunu çalıştırıyorum, tüm sınıf aynı yöne hareket ettiğinden ritmik beraberlik kısa sürede dans gösterisine dönüşüyor.
Bayramda koro bu şarkıyı söylerken tüm okul bahçede bu hareketlerle dansa katılacak.
Buna benzer bir çalışmayı Burdur köylerinde 24 bin kişinin Gines rekorlar kitabına girmek için yaptığını çocuklara anlattım. Bu gün 6. sınıfta bir öğrencim gazeteden resimli haberi kesmiş getirdi. Haberin başlığı çok çirkindi, aşağılanarak verilmişti.
“12 bin teke zortlayacak” diyordu gazete. Teke bir keçidir, zortlamak ise argoda gaz çıkartmaktır.
24 bin kişinin beş dakika aynı figürlerle hatasız yapacağı halk dansı ve o halk aşağılanıyordu. Çok üzüldüm, öğrenciye “Bu haberi hangi gazeteden kesip almışsan bu gazeteci çok önemli bir çalışmaya hakaret ediyor, onu ayağa düşürüyor” dedim. Böyle gazetecilik olmaz diye sınıfa açıklama yaptım. Öğrenci “Komşunun gazetesiydi, adını bilmiyorum” dedi.
Arkadaşlar, eğer bu gazeteyi tanıdınızsa lütfen onu protesto edelim.
Sınıfta Anadolu Halk Dansları topluluğuna giden iki çocuk vardı ve kalkıp teke zotlatması oynadılar, bu sırada sınıfla Sarı Zeybek’i söyledik. Ayaklarını inceledim ki gerçekten çok zor figürler. Sanki teke keçilerinin dağlarda sekerek dolaşmaları ve kollarıyla da bayırdan bayıra atlamaları gibi yukardan çevirmeler yapıyorlar. Bunu 24 bin kişinin hiç hatasız beş dakika oynaması gerçekten müthiş bir uyum. Jüri önünde oynanacak, tek bir hata yapan olsa rekora giremeyecekler. Bunu öyle bir başlık altında alaya almak affedilir şey değil.
Sarı Zeybek ayrıca biliyorsunuz Mustafa Kemal için Kurtuluş Savaşı yıllarında yaşlı kadınların Atatürk’e duydukları sevgiyle Sarı Kemal demelerinin hatırasıdır. Şu Çılgın Türkler kitabının 243. sayfasında bundan söz edilmektedir. Bu sayfadan bir dramatize yaparak şarkıyı onun içerisinde söyleteceğim. Kitapta geçen diğer marş ve şarkıları da benzer şekilde canlandırmalar veya dramatik okuyuşlar içine yerleştirip bir gösteriye dönüştüreceğim.
9/8 lik ritimde Avrupa’da ne kadar zorlandıklarını Kutay Enstitüsünde derste gördüm, hocamız bana yaptırıp örnek gösteriyordu.. Bizim kolaylığımız türkülerimizi bu ritimle söylemekten, onunla oyun oynayabilmemizden geliyor. Onlar sadece bir ritim kalıbı olarak görüyorlar bunu ve onun için başaramıyorlar.
Halil Bedii Yönetken’in neden halk ritimleriyle yapılmış eğitim müziği önerdiğini şimdi daha iyi anlıyorum.
M.Morgül / 14.10.2005